Niewiele osób wie, że w przestrzeni nowej siedziby biblioteki naszej Akademii urządzona została niewielka ekspozycja poświęcona Wincentemu Polowi – patronowi uczelni.
Ten wybitny Polak urodził się 20 kwietnia 1807 roku w kamienicy na Starym Mieście w Lublinie, zmarł 2 grudnia 1872 roku w Krakowie. Zapisał się w historii literatury i nauki polskiej jako poeta doby romantyzmu, żołnierz powstania listopadowego na Litwie – odznaczony Orderem Virtuti Militari – pionier krajoznawstwa, badacz ziem polskich, twórca i pierwszy profesor Katedry Geografii na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie (1849-1853).
Zgromadzone na wystawie wydania dzieł poety i geografa z XIX i XX wieku, zaprezentowane zostały przez dr Grażynę Połuszejko, adiunkta uczelni, w dwóch specjalnie na ten cel wykonanych gablotach.
– Wśród tych woluminów szczególnie cennych jest osiem tomów, z dziesięciu, Wincentego Pola Dzieła wierszem i prozą. Pierwsze wydanie zbiorowe przejrzane i uporządkowane przez samego autora, opublikowanych we Lwowie w latach 1875-1878, zakupionych przez Akademię w 2023 roku, a następnie poddanych zabiegom konserwatorskim.Pozycje te otrzymały piękną, tłoczoną oprawę z pozłacanym wizerunkiem poety, wg fotografii Awita Szuberta, na okładce każdego tomu – mówi dr Grażyna Połuszejko.
W gablocie zawierającej dzieła poetyckie patrona Akademii prezentowane zostały m.in. rozszerzone wydanie tomiku poezji Pola Pieśni Janusza, którym poeta zadebiutował w 1835 roku (Paryż). Obok, kolejne dwa tomiki z Pieśnią w tytule: Pieśń o ziemi naszej, nazywana serdeczną geografią ziem polskich, której, okrojone przez cenzurę carską wydanie, ukazało się w Warszawie w 1859 roku pt. Pieśń o ziemi. Ten rzadki egzemplarz również w 2023 roku wzbogacił biblioteczne Poliana Akademii. W gablocie można zobaczyć także pierwsze wydanie Pieśni o domu naszym (Lwów 1866), tomiku dedykowanemu Matkom-Polkom, w którym autor ukazał ducha narodu i polskiej rodziny, jej zwyczaje i obyczaje.
– W dalszym ciągu poszukujemy do zbiorów dwóch tomów (II i III) wiedeńskiej edycji Poezji W. Pola, ogłoszonych nakładem autora w 1857 roku. W gablocie można zobaczyć pierwszy tomik tej edycji pt. Pamiętniki JM. Pana Benedykta Winnickiego. W trzech częściach – wyjaśnia autorka prezentacji.
W gablocie poświęconej dokonaniom naukowym z zakresu geografii i etnografii – odnoszącym się nie tylko do ziem polskich – a będącymi wynikiem podróży badawczych Pola, prowadzonych ze szczególną intensywnością w latach 1839-1844, prezentowane są w tomach pisma geograficzne. Wśród nich uwagę zwraca Geografia Ziemi Świętej w dwóch tomach: Geografia Ziemi Świętej i Etnografia Ziemi Świętej z dołączonym wykresem „Rodowód mieszkańców Ziemi Świętej i Arabii od Noego”. Za tę pozycję, głęboką religijność Pola oraz jego bliskie związki z Kościołem i duchowieństwem, Ojciec Święty Pius IX w 1864 roku nadał poecie Krzyż Kawalerski Orderu Św. Grzegorza Wielkiego. Kompletny wykaz odznaczeń i członkostwa w towarzystwach naukowych Wincentego Pola, sporządzony w 1902 roku przez jego syna, Wincentego Hugona Pola, zamieszczony jest także w tej gablocie.
Prozatorskie, wyczerpujące opisy z odbytych podróży, badacz zawarł w dwóch tomach pt. Obrazy z życia i natury (Kraków 1869 i 1870), mających w znacznym stopniu charakter pamiętnikarski. Pierwszy z nich, prezentowany w gablocie, ilustrowany jest drzeworytem wyspy Rugii, po której Pol odbył podróż w 1847 roku.
Z kolei owocem jego podróży po Tatrach jest – odnaleziona w 2006 roku w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej – „Karta Tatrów” wykonana przez Pola – profesora w 1850 roku w celach dydaktycznych. Jej fotograficzną reprodukcję można także obejrzeć w gablocie.
Pośród książek zamieszczone są wizerunki poety; fotografia portretu z 1841 roku oraz medale z jego wizerunkiem autorstwa Jerzego Jarnuszkiewicza (1980 rok) i Piotra Gorola z 2007 roku wydany nakładem Akademii Nauk Stosowanych Wincentego Pola. W wyjątkowy sposób wyróżniono Pola na Tableau w gronie wybitnych polskich pisarzy i uczonych: Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Zygmunt Krasińskiego, Elizy Orzeszkowej i Stanisława Staszica.
Zawartość gabloty dopełnia odbitka autografu wiersza W. Pola Z puszczy, jego wizytówka oraz karta korespondentka z wizerunkiem autora Pieśni o ziemi naszej.
Nad gablotami prezentowane są, oprawione w ramki, cztery fotograficzne kopie olejnych portretów Wincentego Pola.
Pierwszy z nich, od lewej, w 1841 roku namalował lwowski malarz, Marcin Jabłoński, a jego oryginał (depozyt MWL) znajduje się w Muzeum – Dworku Wincentego Pola w Lublinie (ul. Kalinowszczyzna 13. Drugi jest kopią akwarelowego portretu z 1849 roku (kopia własnością ANS W. Pola), wykonanego w Wiedniu przez Friedricha Liedera juniora, w czasie starań Pola o Katedrę Geografii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Kolejny, pędzla Franciszka K. J. Daniszewskiego, powstał w 1888 roku w Krośnie. Ostatni, bardzo piękny wizerunek namalował w 1864 roku uznany portrecista lwowski, Andrzej Grabowski, na zamówienie Katarzyny hr. Potockiej z przeznaczeniem do biblioteki pałacu w Krzeszowicach (kopia olejna własnością ANS W. Pola)
Zachęcamy wszystkich miłośników literatury i nauki do odwiedzenia naszej biblioteki i odkrycia niezwykłego dziedzictwa Wincentego Pola.