Erasmus+ – program Unii Europejskiej w dziedzinie edukacji, szkoleń, młodzieży i sportu – to kontynuacja europejskich programów edukacyjnych realizowanych od 1998 r. Jego celem jest wspieranie uczniów, studentów, nauczycieli, wykładowców i wolontariuszy w prowadzeniu międzynarodowych projektów służących podnoszeniu kompetencji. Do udziału w programie są zatem uprawnione także instytucje i organizacje publiczne i prywatne wspierające edukację formalną oraz uczenie się pozaformalne i nieformalne osób w każdym wieku. Europejski budżet programu na lata 2021–2027 wynosi 26,2 miliarda euro. Wraz z nową perspektywą finansową poszerzono założenia Erasmusa+, który w rezultacie stał się bardziej innowacyjny i inkluzywny, a także bardziej cyfrowy. Będzie miał też kluczowe znaczenie dla planowanego do 2025 r. utworzenia Europejskiego Obszaru Edukacji, dzięki któremu Unia Europejska zamierza m.in. zapewnić wszystkim młodym ludziom dostęp do edukacji i szkoleń jak najwyższej jakości, umożliwić osobom uczącym się łatwe przemieszczanie się między systemami edukacji w różnych krajach, a także dać im możliwość znalezienia pracy w całej Europie.
Narodową Agencją Programu Erasmus+ i jego realizatorem w Polsce jest Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji.
W ramach tej akcji w obszarze mobilności w szkolnictwie wyższym wspiera się fizyczną i mieszaną mobilność studentów uczelni wyższych wszystkich kierunków i cyklów studiów (krótki cykl kształcenia na poziomie studiów wyższych, licencjackich, magisterskich i doktoranckich). Studenci mogą studiować za granicą w partnerskiej instytucji szkolnictwa wyższego albo odbywać praktykę (staż) w przedsiębiorstwie, instytucie badawczym, laboratorium, organizacji lub innym odpowiednim miejscy pracy za granicą. Studenci mogą również łączyć okres studiów za granicą z praktyką (stażem), co dodatkowo zwiększa efekty uczenia się i sprzyja rozwojowi umiejętności przekrojowych. Chociaż zdecydowanie zaleca się długoterminową mobilność fizyczną, w ramach tej akcji uznaje się potrzebę zaoferowania bardziej elastycznego czasu trwania fizycznej mobilności, aby zapewnić dostępność Programu dla studentów ze wszystkich środowisk, znajdujących się w różnych sytuacjach i studiujących na różnych kierunkach.
W ramach tej akcji wspierani są również pracownicy dydaktyczni i administracyjni instytucji szkolnictwa wyższego, aby mogli oni wziąć udział w działaniach na rzecz rozwoju zawodowego za granicą, a także pracownicy przedsiębiorstw, którzy uczą i szkolą studentów lub pracowników w instytucjach szkolnictwa wyższego. Działania te mogą obejmować zarówno okresy nauczania, jak i szkolenia (takie jak obserwacja pracy, okresy przyglądania się działalności dydaktycznej i szkolenia).
Ponadto w ramach tej akcji wspiera się mieszane programy intensywne umożliwiające grupom instytucji szkolnictwa wyższego wspólne opracowywanie programów nauczania i działań w zakresie mobilności mieszanej dla studentów oraz pracowników akademickich i administracyjnych.
Celem tej akcji jest przyczynienie się do ustanowienia europejskiego obszaru edukacji o zasięgu globalnym oraz wzmocnienie powiązań między edukacją a działalnością badawczą.
Akcja ta ma również wspierać zdolność do zatrudnienia, włączenie społeczne, aktywność obywatelską, innowacje i zrównoważenie środowiskowe w Europie i poza jej granicami przez zapewnienie studentom wszystkich kierunków i cyklów studiów możliwości studiowania lub szkolenia za granicą w ramach studiów. Cele działania:
Celem jest również umożliwienie wszystkim pracownikom, w tym pracownikom przedsiębiorstw, nauczania lub szkolenia za granicą w ramach rozwoju zawodowego, aby:
Ponadto celem jest wspieranie opracowywania transnarodowych i transdyscyplinarnych programów nauczania, a także innowacyjnych sposobów uczenia się i nauczania, w tym współpracy online, uczenia się opartego na badaniach naukowych i podejścia opartego na wyzwaniach, aby sprostać wyzwaniom społecznym.
Mobilność studentów
Mobilność studentów można realizować na dowolnym kierunku i w dowolnym cyklu studiów (krótki cykl kształcenia na poziomie studiów wyższych/studia licencjackie/magisterskie/doktoranckie). Aby zapewnić wysoką jakość działań w zakresie mobilności, które w maksymalnym stopniu wpłyną na studentów, działanie w zakresie mobilności musi być zgodne ze stopniem studiów, jakie odbywa dany student, oraz z jego osobistymi potrzebami rozwojowymi.
Studenci mogą realizować działania opisane poniżej:
Każdy okres studiów lub praktyk zawodowych za granicą o dowolnej długości, również w ramach mobilności doktorantów, można zrealizować w formie mobilności mieszanej. Mobilność mieszana to połączenie mobilności fizycznej i wirtualnej ułatwiające pracę zespołową i wymianę doświadczeń na podstawie e-uczenia się opartego na współpracy. Na przykład, w ramach komponentu wirtualnego można stworzyć wspólną przestrzeń online dla uczących się osób z różnych krajów i kierunków studiów, dzięki której mogą one brać udział w kursach internetowych lub pracować wspólnie i jednocześnie nad zadaniami, które są uznawane jako część ich studiów.
Ponadto studenci (krótkiego cyklu kształcenia na poziomie studiów wyższych/studiów licencjackich/magisterskich), którzy nie mogą uczestniczyć w długoterminowej mobilności w formie fizycznych studiów lub praktyk, na przykład ze względu na kierunek studiów lub mniejsze możliwości uczestnictwa, będą mogli wziąć udział w krótkoterminowej mobilności fizycznej poprzez połączenie jej z obowiązkowym komponentem wirtualnym.
Mobilność kadry może realizować każdy rodzaj kadry szkolnictwa wyższego lub zaproszona kadra spoza instytucji szkolnictwa wyższego. Aby zapewnić wysoką jakość działań w zakresie mobilności o maksymalnym wpływie, działanie w zakresie mobilności musi być związane z rozwojem zawodowym pracownika oraz z jego potrzebami w zakresie uczenia się i osobistymi potrzebami rozwojowymi.
Pracownicy mogą realizować dowolne z opisanych poniżej działań:
W okresie mobilności pracowników za granicą można łączyć działania w zakresie nauczania i szkolenia. Każdy okres nauczania lub szkolenia za granicą można zrealizować w formie mobilności mieszanej.
WŁĄCZENIE SPOŁECZNE I RÓŻNORODNOŚĆ W MOBILNOŚCI W SZKOLNICTWIE WYŻSZYM
Aby umożliwić mobilność studentów i pracowników w jak największym stopniu, zgodnie z zasadami ECHE, instytucje szkolnictwa wyższego muszą zapewnić równy i sprawiedliwy dostęp i szanse obecnym i potencjalnym uczestnikom ze wszystkich środowisk. Oznacza to uwzględnienie uczestników o mniejszych szansach, takich jak uczestnicy cierpiący na schorzenia fizyczne, psychiczne i zdrowotne, studenci z dziećmi, studenci, którzy pracują lub są profesjonalnymi sportowcami, oraz studenci wszystkich kierunków, w przypadku których mobilność nie jest powszechna. Zasadnicze znaczenie dla przestrzegania tej zasady ma zdefiniowanie wewnętrznych procedur wyboru uwzględniających równy dostęp i włączenie społeczne oraz zapewniających całościową ocenę zalet i motywacji kandydatów. Ponadto zaleca się, aby instytucje szkolnictwa wyższego tworzyły wbudowane możliwości w zakresie mobilności, takie jak okna mobilności w ramach programów nauczania, aby ułatwić udział studentów ze wszystkich kierunków studiów. W tej kwestii mobilność mieszana może pomóc zapewnić dodatkowe możliwości, które mogą być bardziej odpowiednie dla niektórych osób lub grup studentów. W tym kontekście wyznaczenie urzędników ds. włączenia społecznego w instytucjach szkolnictwa wyższego pomaga zająć się kwestią włączenia społecznego i różnorodności. Urzędnicy ds. włączenia mogą na przykład pomóc w zwiększeniu świadomości, określić strategie w zakresie komunikacji i działań informacyjnych, wraz z odpowiednimi współpracownikami zapewnić właściwe wsparcie podczas całego okresu mobilności oraz ułatwić współpracę między odpowiednimi pracownikami instytucji mającymi wiedzę ekspercką w dziedzinie włączenia i różnorodności.
ZRÓWNOWAŻENIE ŚRODOWISKOWE I PRAKTYKI EKOLOGICZNE W MOBILNOŚCI SZKOLNICTWIE WYŻSZYM
Zgodnie z zasadami ECHE instytucje szkolnictwa wyższego muszą propagować praktyki przyjazne środowisku w ramach wszystkich działań związanych z programem. Oznacza to promowanie korzystania ze zrównoważonych środków transportu w ramach mobilności, podejmowanie aktywnych działań przy organizowaniu wydarzeń, konferencji i spotkań związanych z mobilnością w ramach programu Erasmus+ w sposób bardziej przyjazny dla środowiska oraz zastępowanie procesów administracyjnych w formie papierowej procesami cyfrowymi (zgodnie ze standardami i harmonogramem inicjatywy dotyczącej europejskiej legitymacji studenckiej). Instytucje szkolnictwa wyższego powinny również zwiększać wśród wszystkich uczestników świadomość w zakresie różnorodnych działań, które mogą oni podejmować za granicą, aby ograniczyć ślad węglowy i środowiskowy wynikające z ich mobilności, oraz monitorować postępy w zapewnieniu bardziej zrównoważonej mobilności studentów i pracowników.
TRANSFORMACJA I EDUKACJA CYFROWA ORAZ UMIEJĘTNOŚCI CYFROWE W MOBILNOŚCI NA POZIOMIE SZKOLNICTWA WYŻSZEGO
Zgodnie z zasadami ECHE instytucje szkolnictwa wyższego powinny wdrożyć cyfrowe zarządzanie mobilnością studentów zgodnie ze standardami technicznymi określonymi w ramach inicjatywy dotyczącej europejskiej legitymacji studenckiej. Oznacza to, że instytucje szkolnictwa wyższego uczestniczące w programie muszą podłączyć się do sieci „Erasmus bez papieru”, aby wymieniać dane dotyczące mobilności i zarządzać porozumieniami o programie zajęć online i cyfrowymi porozumieniami międzyinstytucjonalnymi, jak tylko funkcje te zostaną uruchomione4 . Instytucje szkolnictwa wyższego mogą wykorzystywać swoje fundusze wsparcia organizacyjnego na wdrażanie cyfrowego zarządzania mobilnością. Instytucje te powinny promować mobilność mieszaną – połączenie mobilności fizycznej z wirtualną – aby oferować bardziej elastyczne formy mobilności i dodatkowo zwiększyć efekty uczenia się i wpływ mobilności fizycznej. Instytucje szkolnictwa wyższego muszą zapewnić jakość działań w zakresie mobilności mieszanej oraz formalne uznawanie udziału w mobilności mieszanej, w tym w komponencie wirtualnym. Instytucje powinny również informować swoich studentów i pracowników o możliwościach zdobycia i dalszego rozwijania odpowiednich umiejętności cyfrowych w ramach wszystkich kierunków studiów. Taką możliwością są np. staże „Cyfrowe możliwości” dla studentów i osób, które niedawno ukończyły studia. Staże te mają na celu rozwijanie lub nabywanie umiejętności cyfrowych5 . Pracownicy dydaktyczni i administracyjni również mogą korzystać ze szkoleń w zakresie umiejętności cyfrowych w celu zdobycia odpowiednich umiejętności, które umożliwią im wykorzystanie technologii cyfrowych podczas zajęć i do celów cyfryzacji administracji.
